Halowe Mistrzostwa Świata w Lekkoatletyce rozpoczynają się w piątek. Co takiego pięknego i wyjątkowego jest w lekkoatletyce, że nosi zaszczytny tytuł królowej sportu? I czy ten tytuł nie jest dziś komplementem bez pokrycia? Na podobieństwo życiaNie ma wątpliwości: lekkoatletyka, nazywana także lekką atletyką, to prawdopodobnie najstarsza, a z pewnością jedna z najstarszych dyscyplin sportu. Nikogo nie trzeba przekonywać, że konkurencje lekkoatletyczne, czyli biegi, skoki, rzuty i chód, są bardziej naturalne i siłą rzeczy starsze niż na przykład hokej (i ten na trawie i ten na lodzie). Naturalne formy ruchu - chodzenie, bieganie, skakanie i rzucanie - stały się podstawą zabaw opartych na współzawodnictwie. Wygrywał ten, kto biegał najszybciej, skakał lub rzucał najdalej. Lekkoatletyka nie wykorzystała właściwie jedynej tylko aktywności ruchowej uprawianej przez ludzi, czyli dźwigania, ale z nim przestałaby przecież być lekka. Równie pradawne jak biegi, skoki i rzuty są sporty walki, które w odróżnieniu od lekkoatletyki są sportami kontaktowymi. Dzisiejsza lekkoatletyka pochodzi w prostej linii od najpopularniejszych starogreckich konkurencji sportowych. Prawzorzec współczesnych zawodów sportowych, czyli starożytne igrzyska olimpijskie, w najstarszej fazie rozwoju składał się z rzutu dyskiem i biegu na krótkim dystansie, nieco później dołączono skok w dal z miejsca. Jedyną nielekkoatletyczną konkurencją igrzysk w Olimpii były zapasy. Starożytny Grek nie czułby się więc dziś zagubiony w Ergo Arenie, gdyż konkurencje w niej rozgrywane kojarzyłyby mu się ze znanymi z igrzysk olimpijskich. Zdziwiłby go jedynie fakt, że zawodnicy występują ubrani i są wśród nich także najbardziej efektownych i prestiżowych współczesnych konkurencji lekkoatletycznych, bieg maratoński, nie była uprawiana w antycznej Grecji, a właściwie została rozegrana tylko raz. Bieg maratoński, czyli rozgrywany na imponującym dystansie 42 km 195 metrów, pojawił się dopiero w programie pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich, tych rozegranych w Atenach w 1896 r. Bieg maratoński, zwany także maratonem, jest pamiątką luźno opartego na faktach historycznych wyczynu posłańca Filippidesa, który po zwycięskiej dla wojsk greckich bitwie z Persami pod miejscowością Maraton, która rzeczywiście rozegrała się w 490 r. miał biegiem rzucić się do Aten z radosną wieścią. Dobiegł, poinformował rodaków i padł trupem. Opowieść o Filippidesie została spopularyzowana dopiero w XIX w., w okresie romantyzmu, a unieśmiertelnił ją w 1879 r. wybitny angielski poeta Robert Browning w swoim wierszu "Filippides". Starożytne przekazy informują po prostu, jakoby po wygranej bitwie pod Maratonem, Greccy żołnierze widząc, że Persowie wsiadają na okręty, by zaatakować z nich bezbronne Ateny, udali się do stolicy na piechotę i wyprzedzili najeźdźców. Bieg olimpijski z 1896 roku rozegrał się właśnie na historycznej trasie marszu antycznych tematu pierwszego maratonu olimpijskiego jeszcze wrócimy. Bogactwo konkurencjiWspółcześnie do lekkiej atletyki zalicza się kilkadziesiąt konkurencji. Konkurencje biegowe to: biegi na krótkim dystansie, do 400 metrów, inaczej sprinterskie: 60 m, 100 m, 200 m i 400; na średnim dystansie, od 600 do 2000 metrów: 600 m, 800 m, 1000 m, 1500 m, 1 mila, 2000 m; na długim dystansie, 3000 m, 3000 m; z przeszkodami, 5000 m i 10 000 m; przez płotki na dystansach: 60 m, 100 m, 110 m, 400 m; uliczne: maraton (42 195 m), półmaraton i ultramaratony (dłuższe niż maraton); sztafetowe: 4 × 100 m, 4 × 400 m. Chód, uprawiany zazwyczaj w terenie: 10 km, 20 km i 50 km. Rzuty to: pchnięcie kulą, rzut oszczepem, rzut młotem oraz rzut dyskiem, natomiast skoki dzielą się na: skok wzwyż, skok w dal, trójskok, skok o tyczce. Osobną kategorią konkurencji lekkoatletycznych są wieloboje: czwórbój, pięciobój, siedmiobój i dziesięciobój widać, repertuar królowej sportu jest bogaty. Na sopockich mistrzostwach zobaczymy tylko część z nich. Rozmaitość zawodówW porównaniu do letniej olimpiady nowożytnej, której podstawą są konkurencje lekkoatletyczne, mistrzostwa świata mają o wiele krótszą historię, ich rozgrywanie rozpoczęło się dopiero w latach 80. poprzedniego stulecia. Pierwsze mistrzostwa świata w lekkoatletyce na powietrzu zostały rozegrane w 1983 r. w Helsinkach, a ich halowy odpowiednik w 1985 r. w czempionaty lekkoatletyczne powstały w celu uzupełnienia istniejących już wcześniej imprez oraz popularyzacji i rozwoju lekkiej atletyki na całym świecie. Olimpiady letnie mają miejsce tylko co cztery lata i w programie zawierają wiele innych dyscyplin sportu. Mistrzostwa poszczególnych kontynentów są zawężone geograficznie i bardzo zróżnicowane pod względem poziomu. Komercyjne mityngi nie mają z kolei waloru prawdziwej rywalizacji międzypaństwowej, a memoriały przynoszą głównie prestiż. Międzypaństwowa rywalizacja na poziomie światowym to coś, co może wzbudzać emocje bardzo szerokiej publiczności. I tak się rzeczywiście stało - mistrzostwa świata w lekkoatletyce są obecnie trzecią co do liczby uczestników oraz widzów, bezpośrednich i telewizyjnych, imprezą sportową na świecie (po letnich olimpiadach i mistrzostwach świata w piłce nożnej). Pomysł wypalił do tego stopnia, że w latach 90. zwiększono częstotliwość organizowania mistrzostw lekkoatletycznych z czterech do dwóch lat. Mistrzostwa w hali nie dorównują rangą czempionatom letnim, ale też mają swoje walory. Są rozgrywane w warunkach wyrównujących szanse zawodników - bez skoków temperatury, zmian siły i kierunku wiatru, bez opadów, przy stabilnym oświetleniu. Wyniki osiągane w hali różnią się od tych na powietrzu, rekordy krajowe, kontynentalne i światowe są więc zaliczane osobno dla tych osiągniętych na powietrzu i w hali. Wielką zaletą zawodów halowych jest także przedłużenie sezonu na miesiące zimniejsze, gdy pogoda utrudnia lub wręcz uniemożliwia uprawianie sportu pod gołym niebem. Co ciekawe, polscy sportowcy spisują się w hali o wiele słabiej niż na powietrzu. W całej historii występów na halowych mistrzostwach świata reprezentanci Polski zdobyli jedynie 21 medali, z czego tylko dwa złote. Dwa lata temu ze Stambułu przywieźliśmy tylko jeden krążek, w dodatku brązowy. Jego zdobywcą był kulomiot Tomasz Majewski. Bilans z mistrzostw letnich jest o wiele lepszy. "Polskich" medali z najcenniejszego kruszcu było aż 13, srebrnych 10, a brązowych tuzin. Pierwszy medal dla Polski, od razu złoty, zdobył już w Helsinkach w 1983 roku Edward Sarul w rzucie kulą. Największy indywidualny udział w ogólnym bilansie ma wybitny chodziarz Robert Korzeniowski, czterokrotny medalista MŚ, z czego trzykrotnie złoty. Korona zasłużona?"Królowa sportu" to określenie bardzo mocne i cokolwiek pretensjonalne. Można się spierać, czy lekkoatletyka współcześnie zasługuje na to miano. z pewnością nie jest dyscypliną, w którą zaangażowane są największe pieniądze. Piłka nożna, koszykówka, hokej na lodzie, Formuła 1, kolarstwo czy tenis biją ją na głowę. Trudno też powiedzieć, że wzbudza w kibicach największe emocje - tu królują futbol i boks. Lekka atletyka ma także mocno zszarganą opinię, jeśli chodzi o doping. Od końca lat 80., czyli wprowadzenia ostrych kontroli antydopingowych w konkurencjach lekkoatletycznych, drastycznie spadła liczba bitych rekordów, zwłaszcza w lekkoatletyce pań. Mimo to, co jakiś czas wybuchają nowe skandale dotyczące niedozwolonego wspomagania sportowców. Istnieją jednak mocne przesłanki do obrony królewskiego statusu. Lekkoatletyka jest wciąż sportem najbardziej globalnym i najbardziej demokratycznym. Biegi, skoki i rzuty uprawia się na całym świecie już na zajęciach wf w podstawówkach, system rywalizacji międzyszkolnej pozwala wyszukać talenty już na bardzo wczesnym etapie. Uprawianie lekkiej atletyki jest stosunkowo tanie, a więc dostępne dla relatywnie większej rzeszy chętnych niż na przykład tenis, nie mówiąc o sportach motorowych czy lotniczych. Znaczenie osobistych predyspozycji w osiąganiu wyników w lekkoatletyce jest bardzo duże więc ogromne szanse na sukcesy mają sportowcy o znakomitych warunkach fizycznych i wytrzymałościowych, a pochodzący z biednych rejonów świata lub dolnych szczebli drabiny społecznej. Dominacja afrykańskich długodystansowców czy jamajskich sprinterów jest przecież faktem. Mocną stroną królowej sportu od kilkudziesięciu lat jest także równouprawnienie płci. W większości konkurencji lekkoatletycznych sportowa rywalizacja mężczyzn i kobiet jest równie emocjonująca, a ich wysiłek równie imponujący. Na jednej ze sportowych stron w internecie znalazłem następujący cytat: "Nie bez powodu lekkoatletyka nazywana jest "królową sportu". Na igrzyskach olimpijskich w tej dyscyplinie zostanie rozdanych najwięcej medali, wystartuje też najwięcej zawodników. Lekkoatletyka chyba najbardziej oddaje ducha rywalizacji, jaki drzemie w każdym człowieku. Hasło "szybciej, wyżej, dalej" znakomicie ilustruje nie tylko specyfikę walki, jaką prowadzą na lekkoatletycznych arenach sportowcy, ale oddaje swoistość ludzkiego charakteru, w którym zakodowana jest chęć bycia najlepszym. Dzisiaj lekkoatletyka to zbiór konkurencji, które znacznie różnią się od siebie. Wszystkie łączy jedna wspólna cecha: rywalizacja nie tylko z przeciwnikami, ale i z własną słabością". Coś w tych argumentach jest, niewątpliwie. Specyfiką lekkiej atletyki są także rekordy, w żadnej innej dyscyplinie sportu nie pełnią tak ważnej roli. Charakterystyczne dla królowej sportu są także indywidualne legendy, opowieści o nieprawdopodobnych wyczynach, które wspomina się po dziesiątkach lat, albo i dłużej. Na trwałe do historii sportu przeszły nazwiska fińskiego biegacza Paavo Nurmiego i amerykańskiego sprintera i skoczka Carla Lewisa, którzy zdobyli po 9 złotych medali olimpijskich, czy skoczka w dal Boba Beamona, który w 1968 r. pobił rekord świata aż o 55 cm. Obowiązujący przez prawie 20 lat rekord Ukraińca Siergieja Bubki w skoku o tyczce został pobity dopiero w bieżącym roku przez Francuza Renauda Lavillenie. W dodatku, do obu wyczynów doszło na tym samym stadionie, mianowicie w teraz pora na zrealizowanie obietnicy powrotu do tematu maratonu w Atenach w 1896 roku. Pierwszym złotym medalistą olimpijskim w tej konkurencji został reprezentant gospodarzy, Spiridon Luis. Przyszły legendarny lekkoatleta był ubogim woziwodą, którego do startu namówił były dowódca z wojska, pamiętający, że Spiridon wykazywał się podczas służby fenomenalną wręcz wytrzymałością. Wystartował i zdobył złoty medal właściwie bez żadnego treningu, co zapewne tyleż mówi o jego talencie, co o ogólnym poziomie że do jakiegoś fenomenalnego wyczynu dojdzie na sopockich mistrzostwach. A nawet gdyby tak się nie stało, sportowych emocji nie zabraknie. Pewne za to jest, że nikt ze startujących w Ergo Arenie nie przystąpi do sportowej rywalizacji bez przygotowania - we współczesnym sporcie takie cuda są już niemożliwe. [email protected]